آغاز طراحی زیورآلات را می توان از قرن شانزدهم دانست. اولین نمونه طراحی زیورآلات یک دستبند ازجنس فلز طلا به شکل زنجیر کلفت بوده است. از زنجیر طلا علاوه بر زیور آلات در تهیه کیف و سنجاق سینه، قلاب کمربند و کلاه نیز استفاده می شد. در گذشته از هنر ویترای ( نقاشی روی شیشه) برای ساخت گردن بند استفاده می شد. در سال 1670 در فرانسه، جورج راونسکرافت از الماس بر روی انگشتر ها استفاده کردو به عبارتی هنر مخراجکاری شروع شد، که با استقبال فراوانی از سوی افراد طبقه اشراف مواجه شد.
کارلو جولیانی در ناپل ایتالیا، اوژینو فونتانی درفرانسه و تیفانی در نیویورک از دیگر کسانی بودند که شروع به طراحی زیور آلات با ویترای کردند. این روند از قرن شانزدهم شروع و همچنان ادامه یافت تا آنکه اوج این هنر در قرن نوزدهم خودنمایی کرد.
پیوکاستلانی و میکل آنجلو کاتانی از نخستین کسانی بودند که براساس زیورآلات دوران کهن به طراحی و ساخت زیورآلات پرداختند.
استفاده از آلیاژهای مختلف در زیور آلات را آلمانی ها با ساخت بند ساعت از جنس پلاتین در طراحی جواهرات پیاده کردند.
در قرن بیستم، یکی از برندهای موفق در زمینه طراحی زیورآلات، برند جهانی کارتیر بودکه در اصلی طرح خود یعنی زنجیر معروف خود درخشید. در این زمان کمپانیهای معروف همچون کارتیر شروع به طراحی زیورآلات با مختصات فردی زدند. به عنوان مثال، طراح و جواهر ساز فرانسوی کارتیر در سال 1925 انگشتری متشکل از سه حلقه باریک طلای زرد، قرمز و سفید ساخت و دیری نپائید که یکی از پرطرفداران ترین مدل حلقه ها بین زوج ها تبدیل شد.
از دیگر ایده های متفاوت در طراحی قرن بیستم، ساخت گوشواره های بلند و گردنبند طوق(چوکر) بود. عموما طراحی زیورآلات در قرن بیستم کاربردی و با کارایی خاص برای گروه مصرف کننده آن، همراه شد. می توان گفت که گردنبند طوق از خواسته های ملکه الکساندرا در انگلیس برای پوشاندن زخم های گلویش، رواج یافت و پس از آنکه به دلیل استفاده یک فرد خاص، بر مد روز نیز تاثیر گذاشت و همگانی و بسیار پر طرفدار شد.
از قدیم تا کنون، مراودات تاجران بخصوص تاجران زیورآلات یکی از علل اصلی نشر طرحهای زیورآلات و جهانی شدن یک برند یا کمپانی بوده است. شاید در یک نگاه به دنیا، تجمع منابع هنگفت سنگهای قیمتی و مرواریدهای نفیس و فلزات قیمتی بخصوص طلا در خاورمیانه و شرق را می توان دید و علت هجوم تاجران در وفور این اجناس نفیس باعث بوجود آمدن طرحها و برندهای خاص شده است. تاجران ایتالیایی خریداران اصلی سنگ های گرانبها و مروارید های اصل شرقی بودند. تاجران ایتالیایی، سنگهای جواهر را به قیمتی نازل از شرقی ها می خریدند و به قیمت گزاف به اروپاییان می فروختند. در میان جواهرات، مروارید های سفید هند و ایران از ارزش بالایی برخوردار بودند.
از سال 1960 به بعد ، طراحان جواهرات تصمیم گرفتند که روش های فانتزی را جایگزین طرح ها و روش های سنتی کنند و از روش های قدیمی کمی فاصله بگیرند. بدین ترتیب طرح هایی مخلوط از طلای زرد ( طلا + آلیاز برنز) و طلای سفید (طلا + آلیاژ نقره) و انواع سنگ های قیمتی رواج پیدا کرد.
طراحی جواهرات و تاریخچه آن
علاقه بشر به تزئینات با استفاده از فلزات، دارای قدمت بسیاری می باشد که شامل همه اقوام روی زمین می شود. امروزه جواهرات به صورت انبوه تولید می شوند و به صورت روزانه و معمولی مورد استفاده قرار می گیرند، اما هزاران سال پیش استفاده از جواهرات شخصی معنای متفاوتی داشت.
تقسیم بندی جواهرات براساس دوره کاربرد آن در جهان بدین گونه تقسیم میگردد:
جواهرات جهان باستان
جواهرات جهان امروز
جواهرات جهان باستان
انسان از ابتدا تمایل به زیبایی و هنر داشته است این موضوع را می توان با صراحت تمام در سنگ نگاره ها و نقاشیهای دیواره غارهای لاسکو و آلتامیرا که کهن ترین آثار هنر غار نشینی را دارند، دریافت.
زیورآلات دوران کهن به شکل امروزی نبوده اند بلکه بیشتر زیورآلات ساخته شده از پوسته، سنگ و استخوان بوده اند که از دوران ماقبل تاریخ باقی مانده است. این احتمال وجود دارد که از همان اوایل به عنوان محافظتی در برابر خطرات زندگی (زیورآلاتی که برای دور کردن شیاطین و ناشناخته های جهان استفاده میکردند) یا به عنوان علامت مقام یا رتبه(زمانی که زندگی دسته جمعی را می آزمودند و قدرت شکار مقام سرپرستی گروه انسانها را بهمراه داشت) استفاده می شدند.
مردمان غارنشین 130 هزار سال پیش نیز به زیورآلات علاقه داشتند. در اواخر سال 2013 یک پروفسورکه مجموعه کشف شده از مربوط به غارنشینان ، Croatia که از حفاری منطقه ای به دست آمده بود را بررسی می کرد. در این بررسی موشکافانه، او متوجه علامت های زیاد برش روی پنجه ها و ناخنهای حیوانات شکار شده آن زمان، شد و تشخیص داد که انها باید به عنوان جواهرات استفاده می شدند. بعدها یک تیم بین المللی در سال 2015 تئوری Radovcic پرفسور را تایید کرده و دیدگاه ما نسبت به غارنشینان را عوض کردند.
بطور کل، انسان های غارنشین را با خوی و خصلت حیوانی می شناختند، اما این کشفیات نشان دهنده وجود یک نوع تفکر سمبلیک هنر دوستانه را بین آنها ثابت کند. این تفکر در کنار استفاده از رنگهای طبیعی همچون رنگ روناس و حنا بر نگاره ها و استفاده و ساخت سلاح شکاری می تواند گواه شروع روشهای ساخت با مواد مختلف چوب و سنگ و فلز باشد. همچنین نشان دهنده این هست که آنها نیز مانند مردمان مدرن نیاز به زیور و آراسته بودن را احساس می کردند. براساس همین امر، از استخوانهای حیوانات شکار شده شروع به ساخت زیورآلات کردند و حتی بعدها در مراسم مذهبی خود جهت دفع شیاطین و ناشناخته ها استفاده می شده است.
قدیمی ترین جواهر 130.000 ساله
گردن بند با مهره های ساخته شده از حلزون Nassarius kraussianus از غار Blombosدر منطقه غار Skhul در اسرائیل نیز گواه دیگری برای استفاده زیورآلات در دوران کهن می باشد. محققین گردن بندی پیدا کردند که با صدف حلزون های دریایی به نام Nassarius ساخته شده است.
این مهره ها اولین زیورآلات شناخته شده ساخته دست بشر است که تاریخ ساختشان به 110.000 سال پیش بر می گردد. مشابه این مهره ها بعدها در سراسر آفریقا و نمونه های قدیم ترشان در موروکوکو متعلق به 80.000 سال پیش یافت شد.
مدل های کمی جدیدتر این دانه ها در غاری در ساحل دماغه ای در جنوب آفریقا متعلق به 75.000 سال پیش یافت شد.
گردنبند با صدف حلزون
برای مدت های طولانی گمان می رفت که قدیمی ترین زیور آلات شخصی متعلق به منطقه Enkapune Ya Muto به معنی غار گرگ و میش در کنیا باشد.
تخمین زده می شد که عمر این زیور آلات 40.000 سال باشد. این دانه ها از پوست تخم شترمرغ درست شده بوده و بعد از سوراخ شدن داخل نخ قرار گرفته و به عنوان گردن بند استفاده می شد.
گردنبند با پوست تخم شترمرغ
از دیگر زیورآلات مانده از عصر کهن، دستبند سنگی 40.000 ساله، غار Denisovaمی باشد که در سال 2008 در خفاری های منطقه Altai در سیبری، یک دست بند سنگی در میان بقایای انسانی دیگر یافت شد. وقتیکه لایه ای از گرد و خاک و مواد دیگر از روی آن زدوده شد، مشخص شد قدمت آن به 40.0000 قبل برمی گردد. آزمایش های بیشتر بر روی دست بند مشخص کرد که با روشی خاص و دقیق ساخته شده که پیش از آن اعتقاد داشتند در دوره پارینه سنگی وجود نداشته است. گمان می رفت هنرمندی که این دست بند را ساخته یک انسان مدرن باشد، اما این نظریه سریع رد شد، ودر عوض مشخص شد کسی که این تکه زیورآلات را ساخته به مردم غارنشین Denisovan تعلق داشته است.
دست بند سنگی
حفاری در وارنا و کشف قدیمی ترین زیورآلات ساخته شده از طلا در جهان نشان از شروع مرحله ساخت فلزات به دست بشر است که به عبارتی قسمتی از عصر فلزات است.
پس از مرحله یکجانشینی و قومیت پیدا کردن انسانها، رشد فرهنگی و تبادل ظاهر شد که در این بین حس برتری یابی هم نمایان شد. حاصل این حس، جنگها و هرم طبقات اجتماعی،نظام پادشاهی، تملک و برده داری و… بود. یکی از اولین فرهنگ هایی که از طلا استفاده کردند تمدن وارنا بودند که شرق Bulgaria نزدیک دریای سیاه در یک منطقه غنی از دریاچه ها تشکیل شده بود. به خاطر نزدیکی به آب تجارت طلا خیلی زود در این منطقه رونق گرفت. در باقیمانده های اجساد در گورستانی هایی که وارنیان ها مرده هایشان را خاک می کردند و قبرهایشان متعلق به تاریخ 4560تا 4450 قبل از میلاد است. بیشتر از 290 قبر در این منطقه کشف شد، که 42 تای آنها مقبره خالی بودند، با هدایای قبر بدون هیچ باقیمانده جسدی. اما مهم ترین موضوع اینکه در داخل یکی از قبرها طلاهایی کشف شد که نشان می دهد ان جسد متعلق به ثروتمندان وارنا بوده است.
شیشه آلات مصری
زیورآلات مصری اغلب اوقات شامل طلسمها و ماسکهای تدفینی و بازوبند و سکه ها و ظروف طلا میباشند که البته هر کدام مربوط به دوره ای خاص هستند. قدیمی ترین نوع این زیورآلات، 16 عدد دانه های طلسم به عنوان گردنبند به رنگ آبی درخشان است، که شاید مشهورترین جواهرات متعلق به مصر باستان باشد. ساخت تمامی طلسمها در این دوران توسط جواهرسازان آن عصر، انجام میشده است.
جواهرات شیشه ای مصری
جواهرات Mesopotamian
در جهان باستان، باکشف نحوه استفاده و ساخت فلزات زندگی انسان وارد مرحله دگرگونی خود شد. به گونه ای که در رشد و توسعه هنر جواهرات بسیار موثر بود. با گذشت زمان، تکنیک های فلز کاری پیچیده تر و تزئینات پیچیده تر شد. در این زمان اکثر جواهرات Mesopotamian با ورقه های نازک و با نشاندن گوهر های رنگانگ متنوع ساخته شدند یعنی می توان به قدمت ایده هنر مخراجکاری نیز پی برد. این زیورآلات تا حدودی دارای طرحهای ظریف می باشند و دست ساخته های پرداخت شده این دوره دارای طرحهای ملیله کاری نیز می باشد. یک جفت گیره مو از جنس طلا، Mesopotamian، حدود 2000 قبل از میلاد بدست آمده است. قدیمی ترین نمونه ها که از قبرستان سلطنتی Ur بدست آمده اند تاریخشان به 2900 سال قبل از میلاد بازمی گردد.
طلا، یک ماده کمیاب و بسیار ارزشمند بوده، که همراه مردگان دفن می شد زیرا در اعصار کهن بر این باور بوده اند که صاحب آن را در زندگی پس از مرگ همراهی کند. بسیاری از جواهرات باستان شناسی از مقبره ها و گنجینه ها به دست می آید.
این یقه معروف به”The Shannongrove Gorget”، سازنده ای ناشناخته دارد، و مربوط به اواخر عصر برنز در مردابی در شانونگرو ایرلند ، قبل از 1783 پیدا شد. احتمالاً زیوربالا پوش یقه تشریفاتی بوده است که بر روی یقه لباس وصل می شده است. در قسمت داخلی یقه، در زیر هر یک از پایانه های مدور، یک سوراخ وجود دارد. یقه احتمالاً روی سینه قرار گرفته است و توسط زنجیری که بین دو سوراخ می گذرد و از پشت گردن عبور می کند، محکم نگه داشته شده است.
جواهرات قرون وسطایی ۱۲۰۰-۱۵۰۰ قبل از میلاد
در اروپای قرون وسطایی جواهراتی که به کار می رفتند، نشان از جامعه ای سلسله مراتبی و آگاه از وضعیت اجتماعی بوده است. خانواده های سلطنتی و اشراف و ثروتمندان از طلا، نقره و جواهرات گرانبها استفاده می کردند. ایجاد رنگ و تنوع در طرحهای زیورآلات این دوران توسط سنگ های قیمتی و مینا بود. برخی از جواهرات دارای کتیبه های مرموز یا جادویی و طلسماتی هستند که بر این اعتقاد بودند که ازکاربر آن محافظت می کند.
تا اواخر قرن ۱۴، جواهرات معمولاً بطور کامل پرداخت و صیقلی ارائه می شدند.پس از این دوران انجام طرحهای تراش دار اندازه و ساخت و طراحی مته های مخصوص برای تراش دادن، در روند کار ساخت زیورآلات وارد شد. گوارسه و ملیله کاری از نوع طرحهای مورد استفاده در این دوره می باشد. استفاده از سنگهایی با رنگ درخشان ارزش آن زیور را تعیین می کرد. با استفاده از مینا که متشکل از شیشه های آسیاب شده در مقابل درجه حرارت بالا می توانستند بر روی سطح فلز، جواهرات رنگی ایجاد کنند. تصاویر تزئین شده پشت صلیب ها، اغلب در اواخر قرون وسطی به عنوان تمرکز برای مدیتیشن استفاده می شد. در جواهرات این دوره، مروارید نماد خلوص و گوهرهای قرمز نماد خون بودند.
- شاخصه های جواهرات قرون وسطایی
- زیورآلات این دوره سلسله مراتبی بوده و استفاده از طلا و جواهر ویژه اشراف بوده
- سنگهای درشت و گرد و شفاف
- ایجاد رنگ و تنوع در طرحهای زیورآلات
- جواهرات دارای کتیبه های مرموز یا جادویی و طلسماتی
- گوارسه و ملیله کاری در طرحها
- مروارید نماد خلوص و گوهرهای قرمز نماد خون
- میناکاری بر روی سطوح فلزی
جواهرات دوران رنسانس
رنسانس (Renaissance) واژه فرانسویاست که نخستین بار، این واژه را در قرن ۱۶ میلادی به‌کار برده شد. دوره نوزایی یا دوره نوزایش یا دوره تجدید حیات، جنبش فرهنگی مهمی بود که آغازگر دورانی از انقلاب علمی، اصلاحات مذهبی و پیشرفت هنری در اروپا شد. دوران نوزایش، دوران‌گذار بین سده‌های میانه (قرون وسطی) و دوران جدید است. . آغاز دوره نو زایش را در سدهٔ ۱۴ میلادی در شمال ایتالیا می‌دانند. این جنبش در سده۱۵ میلادی، شمال اروپا را نیز فراگرفت. رنسانس، یک تحول ۳۰۰ساله است که از فلورانس در ایتالیا آغاز شد و به عصر روشنگری در اروپا انجامید. جواهرات دوران رنسانس، همانند تمامی هنرهای این دوره، اشتیاق عصر برای شکوه را به اشتراک گذاشتند. در این دوره هنرمند اهمیت پیدا میکند و تا درجه ای می رسد که حق امضاء در اثرش دارد. در این عصر، هنرمندانی ظهور کردند که با الهام گرفتن از میراث روم و یونان، با دیدگانی تازه‌تر به جهان می‌نگریستند. دوره رنسانس دوره خردگرایی، ریاضیات، منطق و انسانمداری است. هنر این دوران انسانمدار و واقعگراست.
جواهرات طراحی شده در دوران رنسانس سرشار از شکوه، جلال و رنگ بوده اند.
در این زمان نگین‌های رنگی در دو طرف جواهر استفاده می‌شد که همین موضوع انها را جذاب تر می کرد.
در دوران رنسانس در تراش سنگهای قیمتی، فست و سندونچه وجود نداشته است و سنگها کاملا صیقلی و تیله مانند و کروی بوده اند. این روش تراش سنگ باعث افزایش زیبایی و شفافیت سنگ و کاربرد دو طرفه سنگ در زیر و روی طرح، می گشت.
همچنین در طراحی‌های این دوران ردپایی از نمادهای مذهبی و سیاسی مشاهده شده است. جواهرات این دوره نیز از این قائده مستثناء نبودند.
هنر حکاکی بر روی سنگ نیز باز دیگر احیا شد تا جایی که برخی مواقع، از این هنر در طراحی و تزئین زیورآلات نیز استفاده می‌شد. چهره ها و صحنه های اساطیری در اینجا محبوب می شوند. هنر باستانی حکاکی بر روی گوهر احیا شد و استفاده از پرتره ها نشان دهنده یک روند فرهنگی دیگر بود. در تصویر انگشتری با حکاکی عقرب را مشاهده می کنید. این انگشتر به قرن پانزدهم میلادی تعلق داشته اما طرح و سبک طراحی آن به قرن دوم و یکم قبل از میلاد مربوط می‌شود.
در قرون وسطی عقرب نمادی از حفاظت و حمایت بوده لذا مردم اعتقاد داشتن که استفاده از جواهرات با طرح عقرب، آنها را از خطرات محفاظت می کند. بنابر اعتقادات مردم در دوران رنسانس، برخی ازگوهر‌ها می‌توانند بیماری‌ها و تهدیدات را از انسان به دور کرده و یا موجب شهامت و شجاعت وی شوند. تصور می شد که این نوع سنگ ها در برابر بیماری ها یا تهدید های خاص از دندان درد گرفته تا چشم بد محافظت می کنند. آنها همچنین می توانند ویژگی هایی مانند شجاعت یا مالیخولیا را تشویق یا از بین ببرند. در دوران رنسانس نیزمردم بر این باور بودند که عقرب رابطه تنگاتنگی با آب داشته و از این رو برای پایین آوردن تب بسیار مفید است.
مینا کاری، که اغلب دو طرف جواهرات این زمان، خودنمایی میکرد، باعث بوجود آمدن طرحهای خاص و رنگارنگ و متنوع، گشت. دراین دوره، پیشرفت در تکنیک های برش، براقیت سنگ ها را افزایش داد. بسیاری از قطعات جواهرات دیدنی این دوره، به عنوان نمایشی از قدرت سیاسی استفاده می شدند. ایده های این زیورآلات، نشان از طرح هایی که منعکس کننده علاقه جدید در دنیای کلاسیک است، می باشد.
شاخصه های زیورآلات دوره رنسانس:
• انسانمداری و واقعگرایی در طرحها
• طرحها سرشار از شکوه، جلال و رنگ
• در تراش سنگهای قیمتی، فست و سندونچه وجود نداشته
• سنگها کاملا صیقلی و تیله مانند و کروی بوده اند
• استفاده از سنگهای شفاف
• کاربرد دو طرفه سنگ در زیر و روی طرح
• در طرح زیورآلات نمادهای مذهبی و سیاسی دیده می شود
• هنر حکاکی بر روی سنگ بخصوص حکاکی عقرب
• استفاده از میناکاری برای ایجاد تنوع و رنگارنگی زیورآلات
• ایده گرفتن از دنیای کلاسیک(قرون وسطا) به سبک جدید
جواهرات قرن ۱۷
از اواسط قرن هفدهم تا انتهای این قرن، ایجاد تغییر در صنعت مد، باعث بوجود آمدن سبک های جدیدی از جواهرات شد. در این زمان، استفاده از پارچه های تیره توجه به زیورآلات با سنگهای تیره و مرواریدهای تیره را برانگیخت. رنگهای میناکاری ملایم، تبدیل به پس زمینه ای زیبا برای سنگ های قیمتی و مروارید شدند. گسترش تجارت جهانی باعث شد تا سنگ های قیمتی بیش از پیش در دسترس باشند و همین امر باعث پیشرفت این تجارت و ابداع و شروع تراش سنگهای قیمتی گشت. پیشرفت در تکنیک های برش، باعث افزایش درخشش سنگ های قیمتی در نورهای طبیعی و مصنوعی شد.
زیباترین جواهرات اغلب زیورآلات تنه یا سینه بودند که با پارچه های محکم گره آویز و یا به البسه دوخته می شدند وهمچنین سنجاقهایی که بر روی البسه کاربران آن خودنمایی می کردند. شکل برگ مانند و دواّر جواهرات، افراد را به سمت نقوش خمیده و گیاهی زیور آلات با طرح گل و گیاه نشان میدهد.
مینای مات رنگ آمیزی شده، یک نوآوری اخیره کننده بود که گفته می شود توسط یک فرانسوی به نام ژان توتین”Jean Toutin” از Châteaudun ساخته شده است. این ترکیب رنگ چشمگیر اغلب در مینا کاری در این تاریخ استفاده می شد.
قدیمی ترین طراحی جواهرات
- مقبره ملکه پو-ابی (Queen Pu-abi)
یکی از مکانهای کشف جواهرات قدیمی، مقبره ملکه پو-ابی (Queen Pu-abi) در سومر است. این مقبره مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح است. در دخمه قسمت بالایی بدن ملکه با نوعی لباس از جنس طلا، نقره، لاجورد لاپیس، کارنلین، عقیق و دانه های کلسدونی پوشانده شده بود، لبه پایینی تزئین شده با یک حاشیه ساخته شده از طلای کوچک تزئین شده با لاجورد لاپیس، پیدا شد. روی سر ملکه سه حلقه وجود داشت که هر کدام کوچکتر از آن که در زیر آن قرار داشت بود، که به یک حلقه طلایی گسترده بسته شده بودند. بدین ترتیب که اولین حلقه برای پوشاندن پیشانی پایین آمده بود، از حلقه های بزرگ در هم تنیده تشکیل شده بود، در حالی که دوم و سوم با الهام از برگ های صنوبر و بید طراحی و ساخته شده بودند.
در بالای آنها و روی سرگل های طلایی، روی ساقه هایی به حالت افتاده قرار داشت که گلبرگ های آن دارای تزئینات آبی و سفید بودند. در قسمت پشت سر یک شانه از نوع اسپانیایی قرار داشت که دندان های آن با گل های طلایی تزئین شده بود. گوشواره های طلایی عظیم، به شکل دایره های پیوند خورده، مخروطی، نیمه نیمه، دکوراسیون سر را تکمیل می کردند. طراحی گردنبند با سه ردیف سنگ نیمه قیمتی که در وسط توسط یک گل باز در یک دایره طلایی قطع می شد برای آویختن بر گردن با شکوه به نظر می رسید. بسیاری از انواع طراحی ها و مدل های مختلف از حلقه ها بر روی انگشتان پوشیده شده بودند و کل انگشتان با آنها زینت می شد.
همانطور که این توضیحات نشان می دهد، فرم های جواهرات سومری تقریباً هر نوع شکل توسعه یافته در طول تاریخ آن زمان را در طراحی و ساخت جواهرات نشان می دهد. در آن زمان تقریباً تمام فرآیندهای فنی نیز شناخته شده بودند: جوشکاری، استفاده از آلیاژ ها، مواد شبیه به پلاستیک، سنگ ها و حتی لعاب بر روی فلزات. منابع الهام در طراحی ها گذشته از هندسه (دیسک، دایره، سیلندر، کره)، دنیای حیوانات و سبزیجات بودند و اشکال رسا بر اساس یک رئالیسم اساسی که با استفاده از رنگ غنی شده بود، شکل گرفته بود.
- کشف حیرت انگیز مقبره فرعون توت انخ آمون (pharaoh Tutankhamun)
از سلسله هجدهم پیش از میلاد و ۱۲۳۹ قبل از میلاد، گنجینه های افسانه ای را نشان داد که همراه با یک حاکم مصری، چه در طول زندگی و چه پس از مرگ وی همراه بود این گنجینه گویای درجه بالای تسلط طراحان و طلا فروشان مصر بوده. این گنج اکنون در موزه مصر در قاهره قرار دارد و نشان دهنده بزرگترین مجموعه طلا و جواهرات در جهان است. تابوت فرعون کاملاً از طلا ساخته شده است، و مومیایی با تعداد زیادی جواهر پوشیده شده است. جواهرات بیشتری در جعبه ها در سایر اتاق های مقبره یافت شدند. گردنبند ها، امولت ها، آویز ها، دستبند ها، گوشواره ها و انگشتر ها از کیفیت عالی و از درجه بالایی از پالایش و طراحی برخوردار هستند که به ندرت در تاریخ جواهرات از آن فراتر رفته و یا حتی برابر شده اند.
زیور آلات موجود در مقبره توتنکامون می تواند شامل همه جواهرات مصر باشد. تثبیت اصول نمادین، کروماتیک و هماهنگی در هارمونی جواهرات مصر باستان که مدت ها علیرغم تماس با تمدن های دیگر بدون تغییر باقی مانده بودند یک همگن با شکوه، محکم، غرق در اعتقادات مذهبی و گاهاً جادویی را ایجاد می کردند و تزئینات عمدتاً از نماد هایی تشکیل شده است که دارای اسم و معنی دقیقی هستند، با شکلی که با سمبل شناسی سلسله مراتبی ارتباط نزدیکی دارد. روسری، گل نیلوفر آبی، گره ایزیس، چشم هوروس، شاهین، مار، کرکس و ابوالهول همه نماد های موتیفی هستند که با فرقه های مذهبی مانند فرقه فرعون ها و خدایان و فرقه مردگان گره خورده است.
در طراحی جواهرات مصری استفاده از طلا غالب است و بطور کلی با استفاده از سه سنگ کارنلین، فیروزه و لاجورد لاپیس جواهرات را زینت می دادند. اگرچه در تمام جواهرات مصری مجموعه ای نسبتاً محدود نقوش تزئینی وجود داشت، اما این هنرمندان طراح جواهرات و صنعتگران طیف گسترده ای از ترکیبات را ایجاد می کردند که عمدتاً بر تقارن دقیق یا در جواهرات ساخته شده از مهره ها، در تکرار ریتمیک شکل ها و رنگ ها ساخته شده است.
زیورآلات قرن هفدهم
در این دوران سبک جواهرات و حلقه ها تغییرات بسیار قابل توجهی کرد. در این دوره طراحان تلاش کردنند تا اصلاحاتی در فرم جواهرات ایجاد کنند. در حالی که استفاده از ترکیب طلا و سنگهای زینتی رنگی در آن دوران رایج بود آنها توانستند از ترکیب زیبای الماس و نقره در انگشترها استفاده کنند و سنگ های کوچکتر در شکل های مختلفی من جمله ستاره، گل رز و صلیب در کنار آن مورد استفاده قرار گرفت. شیوع قحطی ها و جنگ باعث ماندگاری نقوش یادآور مرگ بر روی جواهرات و حتی حلقه های ازدواج بود. انواع مختلفی از حلقه ها با نماد جمجمه‌ای میان دو دست و استخوان های جمجمه و استخوان های متقاطع مورد استفاده قرار گرفت. در نیمه دوم قرن ۱۷حلقه های عزاداری که جزئیاتی مثل حرف اول نام فرد و یا تاریخ مرگ وی بر روی آن حک شده بود مورد استفاده قرار گرفت.این زیورآلات که بیشتر حلقه ای از طلای ساده بودند که دورتا دور آن نمادهای مرگ میناکاری شده بود.
شاخصه های زیورآلات قرن هفدهم:
• ترکیب زیبای الماس و نقره
• سنگ های کوچکتر در شکل های مختلفی من جمله ستاره، گل رز و صلیب
• نقوش یادآور مرگ بر روی جواهرات
• نماد جمجمه‌ای
جواهرات قرن هجدهم
اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم میلادی همزمان با ابداع تراش برلیان (brilliant-cut)و فست چند گانه بوده است. با استفاده از روشهای ایجاد شده در قرن هجدهم درخشندگی و زیبایی الماس‌ها تا چند برابر افزایش پیدا کرد.
در آن روزگار معمولا از فلز نقره در ساخت جواهرات استفاده می‌شد. به دلیل هماهنگ بودن رنگ نقره با سنگهای سفید، این نوع گوهر‌ها از ارزش بیشتر برخوردار بوده و اغلب توسط دربار مورد استفاده قرار می گرفت.
مردمان آن دوران به جواهرات الماس کوچک چندان علاقه ای نشان نمی داند و با توجه به ارزش ذاتی گوهر الماس، معمولا از این جواهرات در ساخت جواهرات دیگر استفاده می‌شد. تصویر زیر مربوط شمشیری با نشان جیمز موریست بوده که انگلستان سال 1798 مربوط می‌شود. قبضه این شمشیر با طلا و نقره مزین شده و در تزئین آن چند سنگ قیمتی نیز بکار رفته است.
این نوع شمشیرها اغلب توسط جواهر سازان ایجاد می‌شد و به عنوان هدیه به ارتشیان اهدا می گشت.
گفته شده جیمز موریس یکی از سازندگان میناکاری در خصوص علاف‌های شمشیر بوده است.
این شمشیر جواهرنشان به عنوان پاداش به فرنسیس داگلاس اهدا شده بود که وی در سرکوب شورش‌های ایجاد شده در بین ملوانان و گارد سلطنتی در سال 1797 نقش داشته است.
در قرن هجدهم میلادی، بالاتنه ی لباس ها با جزییات بسیار زینت می شدند و گوشواره های بسیار بلند آویزان، بسیار محبوب بوده اند. سنگهای قیمتی به طور معمول با برش کوشن یا برش گل رز (سنگی است که در یک طرف مسطح و در طرف دیگر گنبندی شکل است) استفاده می شدند، به این صورت حتی در زیر نور شمع نیز درخشندگی خود را حفظ می کردند. جواهرات در هر دوره ای به جهت درخشان بودن مورد استفاده قرار می گرفتند و مقدار درخشش یک زیور نشان از برتری آن بوده است.
شاخصه جواهرات قرن هیجدهم:
• فلز نقره
• میناکاری
• گوشواره های بسیار بلند آویزان
• سنگهای قیمتی به طور معمول با برش کوشن یا برش گل رز
جواهرات قرن نوزدهم
در قرن نوزدهم، مجموعه ی جواهرات (که به parures مشهور بودند) و متشکل از گردنبند ، سنجاق، دستبند، گوشواره و گاهی اوقات تاج بود، در میان طبقه ی اشراف مورد استقبال قرار گرفت. برای نمایش بیشتر ثروت خود، طبقه ی اشراف، تاج های پرجواهرتر، دستبند های بزرگتر و گردنبند های خارق العاده به تن می کردند. سنگ های قیمتی رنگی نیز در این قرن به شهرت فراوانی دست یافتند.
شاخصه جواهرات قرن نوزدهم:
• ایجاد سرویس و نیم ست
• طراحی تاج هم شکل با مابقی زیورآلات
• استفاده از سنگهای رنگی
• دستبندهای(تک پوش) پهن
دوره ی ویکتوریایی
عصر ویکتوریای جواهرات (1880-۱۸۳۷) برگرفته از نام ملکه ویکتوریا را می توان به سه دوره تقسیم کرد: دوران رمانتیک (1860-۱۸۳۷)، دوره ی بزرگ (1880-1861) و دوره ی زیبایی شناختی (۱۸۸۰-۱۹۰۱).
دوره ی اول ویکتوریا یا دوره ی رمانتیک تحت تاثیر چندین دوره ی مختلف قرار گرفته بود: کلاسیک، گوتیک، رنسانس و حتی اساطیر یونان باستان و روم نیز در طرح ها تاثیرگذار بودند. البته می توان بیشترین تاثیر سبکها بر سبک ویکتوریایی را به دوره Rococo و لویی پانزدهم نسبت داد. پس از اینکه شاهزاده آلبرت به ملکه ویکتوریا حلقه ای به شکل مار داده بود، مارها از محبوب ترین اشکال در میان مردم به حساب می آمد. استادان ایتالیایی نیز از این طرح ها در کارهای خود استفاده می کردند. به عبارتی طرحها مارگونه و پیچ دار در این دوره کاربر داشت.
و در نمونه های به جا مانده از آن، به تناسب های شدید، پرداخت تیره رنگ، کنده کاری های پر نقش و نگار و تزئیناتی از این دست بر می خوریم.
شانه و سنجاق سر از مهم ترین لوازم زنانه به حساب می آمدند. این زیورآلات از طلا، سنگ و مینا ساخته شده بودند. از آنجایی که دین بخش مهمی از زندگی ویکتوریایی بود، آویزهای صلیب مانند نیز با محبوبیت چشمگیری روبرو شده بودند. زنان شیک پوش نیز گردنبندهایی به گردن می انداختند که یادگاری از محبوبشان درون آن قرار گرفته بود.
با این حال، پس از مرگ شاهزاده آلبرت در سال 1861 و تایید لباس عزای ملکه، جواهرات عزاداری سیاه مرسوم شدند.
جواهرات دوره ی وسطی ویکتوریایی یا دوره ی بزرگ از کهربای سیاه، عقیق و شیشه ی سیاه ساخته می شدند. موی انسان نیز درون این طراحی ها گنجانده می شد، شاید ترسناک به نظر آید، ولی استفاده از مو در جواهرات به معنای ادای احترام بوده است. نقوش تیره تر و مضامین ممنوعه همچون جمجمه ها و اسکلت ها نیز اغلب به طرح های جواهرات اضافه می شدند. در طول این دوره، سنگ های قیمتی به عنوان نمادی از علاقه و معشوقه ها به شهرت بالایی دست یافته بودند.
دوره ی زیبایی شناختی، در اواخر قرن نوزدهم، جنبش زیبایی شناختی یعنی دوره ی آخر ویکتوریایی با بازگشت به ذوق هنری تصفیه شده و طرحهای بصری جذاب آغاز شد. با نمایش سنگ های قیمتی، هدف اصلی نشان دادن زیبایی درونی آنها بوده و نه تنها نمادی از ثروت. الماس در طول روز مورد استفاده قرار نمی گرفت و تنها در مواسم های شبانه خودنمایی می نمود.
به طور کلی زنان جواهرات اندکی به تن می کردند، و البته جواهرات وزن کمتری داشته و کوچکتر و ظریف تر بودند. درونمایه های اصلی دوره ی زیبایی شناختی از طاووس، گل ها، حشرات و اشکال ژاپنی الهام گرفته بود.
ظاهر هنر نو تنها برای مدت کوتاهی از سال های ۱۸۹۰ تا ۱۹۱۰ رواج داشت. اما ثابت شده است که نقش بسیار مهمی در تولید سبک های جواهرات در سالهای بعد، ایفا نموده بود.
طرح های هنر نو با الهام از طبیعت (مثلا گل ها، پرندگان و اندام زنان) ساخته می شده و طرح اصلی آن منحنی های نرم و خطوط ظریف تاکید شده است. این نگرش رمانتیکی به شدت با خطوط سفت و سخت معمول در آن دوره در مغایرت بود.
در طول جنبش هنر نو، الماس جای خود را به دیگر سنگهای قیمتی همچون عقیق، لعل و زمرد کبود داده بود. مواد و تکنیک های جدید (مثل میناکاری، فرم دادن به شیشه و عاج) طرح های این دوره را تا حد بسیار زیادی مورد تغییر قرار دادند.
این سبک به شدت تحت تأثیر Rococo و لویی پانزدهم بوده که در نمونه های به جا مانده از آن زمان، تناسب های شدید، پرداخت های تیره رنگ، کنده کاری های پر نقش و نگار و تزئیناتی این چنینی دیده می شود.
شاخصه های دوره ویکتوریا: (ویکتورین)
• در دوران زیبایی شناختی Victorian بیشتر از طرح هایی از طاووس، گل ها، حشرات و اشکال ژاپنی الهام گرفته می شد.
• در دوره ی Victorian همچنین جواهرات ساخته شده از میکس طلا و نقره نیز بسیار مورد استقبال قرار گرفت، صنعت گران به صورت مکانیکی یک لایه ی ضخیم از نقره را به طلا متصل می کردند.
• فلز مورد علاقه در دوره ویکتوریا طلای زرد می باشد
• قفل های زینتی شامل گیره موی خانمها، سنجاق سر، گل سر
• مجموعه ای از سنگ های جواهراتی زینتی به گونه ای که طرح با سنگ دیده می شد.
• استفاده از جواهراتی از کهربای سیاه یا مواد سیاه دیگر در جواهرات این دوره دیده می شود.
• برترین نماد استفاده از سنگ در این دوره مربوط به سنگ انیکس می باشد.
• کنده کاری های روی سنگ (شامل یک شکل بی رنگ بر روی یک زمینه ی تیره) و استفاده از سیاه قلم کردن طرح با دوده هم رواح داشته است.
• استفاده از سنگ هایی مانند الماس، زمرد، مرجان، یاقوت، گارنت، فیروزه و لاکِ لاک پشت هم رواج داشته است.
ویژگی های سبک روکوکو
ویژگی های سبک روکوکو شامل استفاده از منحنی های پیچیده و همینطور تزئیناتی به شکل صدف و گیاه می باشد. از دیگر ویژگی های این سبک استفاده از فرم بیضی برای طراحی فضاهاست. طرح و نقش های این سبک بسیار پیچیده بوده و جزئیات در آن بسیار ظریف می باشد. برای بررسی بیشتر می توانید پیچیدگی اتاق بیضی شکل نشان داده شده در ابتدای این متن که مربوط به هتل de Soubise در پاریس می باشد را با اتاق طلایی رنگ پادشاه فرانسه، لوئی چهاردهم، در کاخ ورسای در سال 1701 مقایسه کنید. در سبک روکوکو، اشکال پیچیده و غیرمتقارن هستند و رنگ ها اغلب روشن و پاستلی انتخاب می شوند. البته رنگ ها را بدون خطی از نور و درخشندگی بر روی آنها نمی توان یافت. از رنگ طلایی نیز در این سبک به وفور استفاده می شده است.
پروفسور رشته هنرهای زیبا، ویلیام فلمینگ در مورد این سبک می گوید: ” هر چه سبک باروک سنجیده و حجیم و غافلگیرکننده است اما سبک روکوکو ظریف، سبک و خودسرانه می باشد.” البته که هر کسی شیفته سبک روکوکو نمی شود اما معماران و هنرمندان این سبک رویکرد جدیدی را به کار بستند که هنرمندان پیش از آنها تاکنون چنین نکرده بودند.
نقاش دوران روکوکو آزاد بود که نه تنها آثار هنری عظیم برای دیوار قصرها بیافریند بلکه بتواند نقاشی های کوچکتر و ظریفتر برای نمایش در سالن های فرانسوی خلق کند. ویژگی نقاشی های این سبک استفاده از خطوط نرم، خط دورهای مبهم، خطوط منحنی و تزئینات پر جزئیات و فقدان تقارن بوده است. موضوع نقاشی در این دوران نسبت به قبل بسیار جسورانه تر شده وشاید برخی از نقاشی های این سبک، با استاندارد امروز، پرنوگرافیک محسوب شوند.
سبک هنرهای دستی
دوره ی کوتاهی از تاریخ هنر و جواهرسازی (1910-1890) با رد ماشین آلات و بازگشت تولیدات دست ساز شکل گرفته بود. از آنجا که این جواهرات به طور کامل دست ساز بودند، طرح های بسیار ساده ای داشتند که فلزاتی با طرح های پیچیده در مرکز این جواهرات جلوه می کردند. میناکاری شیوه ای معمول بود و جواهرات نیمه قیمتی و فلزات غیر گرانبها را در جواهرات دست ساز مورد استفاده قرار می داد.
آرت نووا Art Nouveau Jewelry
سبک آرت نووا یا همان هنر نو یکی دیگر از سبک‌های طراحی طلا و جواهرات است. آرت نووا در دهه 1890 شکل گرفت و با سبک‌های تاریخی و هنرهای تزئینی رایج در قرن نوزدهم تفاوت داشت. Art Nouveau یک لغت فرانسوی به معنی New Art یا هنر جدید است و برگرفته از شادابی و سر زندگی جهان هستی و طبیعت می‌باشد. سبک آرت نووا با تأثیر از اشکال گیاهی و خطوط مواج و منحنی به وجود آمد. این سبک از هنرهای قدیمی مانند گوتیک، روکوکو، و هنر ژاپنی الهام گرفته است. کتیبه‌های باستانی، شیشه کاری رومی، کارهای دوران ویکتوریا و حتی سفالگری ایرانی بر روی سبک آرت نووا تأثیرگذار بوده است.
ویژگی‌های سبک آرت نووا:
• خطوط منحنی و ظریف و مفتولی
• تصاویر واقعی طبیعت مثل پروانه، سنجاقک، پرندگان و شاخ و برگ
• موجودات تخیلی مثل اژدها و جانوران افسانه‌ای
• استفاده از سنگهای گرانبها مانند عقیق سلیمانی، کوارتز صورتی، آکوامارین، سنگ ماه، اپال، مروارید، عقیق سبز، و آمیتیست
• استفاده از شیشه برای قالب یا میناکاری
• تبدیل تصویر و طرح زنان به پری دریایی، فرشته بالدار و یا گل
یکی از برندهایی که از سبک طراحی آرت نووا الهام گرفته، برند معروف تیفانی می‌باشد. لوئی تیفانی، با ترکیب تجربیات خود در زمینه شیشه گری با سبک آرت نووا، توانست آثاری مثل آباژر ایجاد کند که توجه بسیاری از هنرمندان را به خود جلب کرد. سبک آرت نووا با شروع جنگ جهانی اول در سال 1914 متوقف شد، اما هنوز هم می‌توان در جواهرات معاصر تیفانی، تأثیرات این سبک را به وضوح مشاهده کرد.
سبک جواهرات Art Nouveau Jewelry
سبک Art Nouveau در دهه 1890 شکل گرفت و با سبک های تاریخی و هنرهای تزئینی که در قرن نوزدهم تحت سلطه بود تفاوت داشت و از آن ها فاصله گرفت. ” Art Nouveau ” یک لغت فرانسوی است که برای کلمه ای انگلیسی ” New Art ” در نظر گرفته شده است. این سبک بر گرفته از شادابی و سر زندگی جهان هستی و طبیعت آن و همین طور الهام گرفته از هنرهای ژاپنی می باشد.
سبک Art Nouveau ، با تأثیر از اشکال گیاهی و گرایش به خطوط مواج و منحنی، نخست در هنرهای تزئینی و سپس در هنرهای دیگر به وجود آمد. در این سبک هنری از هنرهای قدیمی مانند Gothic art ،Rococo و هنر ژاپنی الگو گرفته می شد. دست نوشت ه های باستانی، شیش ه کاری رومی، کارهای دوران ویکتوریا و حتی سفال های ایرانی روی کارهای Art Nouveau تأثیرگذار بودند. جواهرات در سبک Art Nouveau ترکیبی از بیان واقعی گیاهان و حیوانات با موجودات تخیلی و افسانه ای بوده اند.
ویژگی های سبک Art Nouveau عبارتند از:
• خطوط منحنی
• تصاویر واقعی از طبیعت، از جمله پروانه ها، سنجاقک، پرندگان و شاخ و برگ های در هم پیچیده
• موجودات تخیلی مانند اژدها و دیگر جانوران افسانه ای
• سنگ هایی مانند: pearl, opal, moonstone, aquamarine, tourmaline rose quartz, chalcedony, chrysoprase
و amethyst
• استفاده از شیشه به عنوان قالب و یا برای میناکاری
• تبدیل کردن تصویر و طرح زنان به پری دریایی، فرشته بالدار و یا گل
René Lalique” “که آثار شگفت انگیز موسوم به ” objet d’art ” و سایر جواهرات فوق العاده زیبا را خلق کرد، بنیان گذار از طراحان مشهور طلا و جواهر در امریکا، می توان به Louis Comfort Tiffany اشاره کرد. او که پسر بنیان گذار و موسس برند Tiffany & Co بود، در زمینه ی شیشه گری تجربه و تبحر داشت. او با ترکیب کردن تجربیات خود وسبک Art Nouveau توانست توجه بسیاری از هنرمندان و صاحب نظران هنری را به خود و کارهایش جلب کند. آباژورها و چراغ هایی که Louis Tiffany طراحی کرد، جزئی از حرکت سبک Art Nouveauدر دنیای طراحی به حساب می آید.جواهرسازی به سبک Art Nouveau بود. این سبک با شروع جنگ جهانی اول در سال 1914 متوقف شد.
در جواهرات معاصر Tiffany ، هنوز هم می توان تأثیرات سبک آرت نوو را در طراحی و ایده پردازی مدل های مختلف به وضوح مشاهده کرد.
ادواردین Edwardian Jewelry
دوره ادواردیان (1915-1901) نام خود را از دوران سلطنت شاه ادوارد و ملکه الکساندرای بریتانیا گرفته است. جواهرات دوره ی ادواردیان سبک و ظریف بودند، و بر روی الماس های درخشان متمرکز بودند. (گرچه سنگ های قیمتی رنگارنگ مانند زمرد، یاقوت سرخ و یا یاقوت کبود نیز مورد استفاده قرار گرفتند، الماس نقطه ی کانونی حقیقی بود.). برجسته ترین درون مایه های جواهرات این دوره، کمان ها، روبان های جادویی، گل ها و حتی حوادث ورزشی بودند. جواهرسازان دوره ی ادواردیان برای محافظت از سنگ های قیمتی از پلاتین استفاده می کردند.
سبک ادواردین در سالهای 1900 تا 1915 ایجاد شد. در این زمان، شاه ادوارد هفتم سلطنت انگلستان را بر عهده داشت و طبقات بالای جامعه از جواهرات به عنوان راهی برای نمایش ثروت خود استفاده میکردند. در این دوره طبقات اشرافی جامعه از جواهرات سنگین و گران قیمت، و لباس های حجیم و پر زرق و برق استفاده میکردند. همچنین، فلز پلاتین برای نخستین بار به طور گسترده در ساخت جواهرات استفاده شد.
شاخصه های سبک ادواردین:
• استفاده گسترده از سنگهای شفاف و کمرنگ مثل الماس، توپاز و…
• استفاده از مروارید
• پایه جواهر ظریف از جنس پلاتین و طلای سفید
• طرحهای مفتولی اما بسیار ساده و به دور از پیچشهای مکرر
• استفاده از سنگهای رنگی دیگر مانند زمرد، یاقوت کبود، یاقوت سرخ، اپال، و عقیق چشم گربه‌ای
• طرح و نقش‌هایی مانند حلقه و تاج گل، روبان، کمان، هلال، بال، پر، تاج، برگ بلوط، چلچله، و پروانه
• طرحهای دنباله دار همانند ستاره دنباله دار
آرت دکو
آرت دکو ترکیبی از دو سبک همزمان است: مدرن و نئوکلاسیک. اما در واقع یک سبک کاملاً مستقل از هنر جواهرات است. سبک آرت دکو همزمان چندین فرهنگ و عوامل تاریخی شامل خاورمیانه و مصر باستان ، یونانی ها و رومی ها را در هم آمیخت.
آرت دکو، یک سبک و جنبش هنری در معماری، هنرهای تجسمی و طراحی است. این سبک نخستین بار پیش از جنگ جهانی اول در فرانسه ظاهر شد. واژه آرت دکو کوتاه شده عبارت «آر دکوراتیف» برگرفته از «نمایشگاه بین‌المللی هنرهای تزئینی و صنعتی مدرن» است که در سال ۱۹۲۵ در پاریس برگزار شد. پس از جنگ جهانی اول سبک هنری آرت دکو (Art Deco) ظهور یافت و در آن زمان به نام های Jazz Modern یا Art Modern معروف بود.
مشخصه این سبک به‌کارگیری اشکال هندسی دقیق و جسورانه و رنگهای روشن است.سبکی آمیخته از نوگرایی و طراحی‌های زینتی و گرانبها هست. دهه۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ میلادی سالهای اوج این جنبش بود. این سبک بر معماری، تزیینات داخلی، مُد، جواهرات و طراحی صنعتی تأثیر گذاشت. در حقیقت نام Art Deco از دهه 1960 به بعد برای این سبک به کار رفت که برگرفته از نمایشگاه بین المللی هنرهای تزئینی و صنعتی Exposition Internationale des Arts Décoratifs et ndustriels Modernes بود.
از سالهای 1915-1935، دوران هنر دکو عمدتا برگرفته از حرکات هنری زمان بوده اند- اشکال هندسی کوبیسم و رنگ های قوی فتوییسم – و بازگشت به فضای جواهرات مجلل لویی یازدهم همراه با هنر و تاثیرات معماری آسیا یی و خاورمیانه و همچنین از الگوهای هندسی و طرح های آبستره یا هنر انتزاعی در کنتراست (تقابل) با رنگ های اصلی جان گرفت. برخلاف دوره ادواردین در این سبک، همه چیز در قالب هندسه و تکرار الگوها می باشد. طرح های این دوره صنعتی، خطی و زاویه ای بود. حلقه های آرت دکو به جای طرح های خمیده و روان، اغلب شامل فلزات با زاویه های تکرار شونده، تیز و مهره های ریز است.
به دنبال این نقش و نگار ، شکل جواهرات آرت دکو تغییر کرد ، گردنبندهای بلند مد شدند ، که می توانست چندین بار دور گردن آنها را بپیچد ، یا حتی برخی از خانم های جسور اجازه دهند گردنبند از پشت آویزان شود. آویزها به عنوان لوازم جانبی جداگانه به مد آمدند و دستبندهایی از دو نوع نیز ظاهر شدند: زنان از محصولات باریک ، اما در عین حال “توری” یا دستبندهای گسترده و عظیم استفاده می کردند. به جای کلاه و شانه ، نوارهایی که با سنگ های قیمتی پر شده بودند ، حلقه ها به یک وسیله جانبی عظیم تبدیل شدند و چندین قطعه به طور هم زمان روی یک انگشت قرار گرفتند.
علاوه بر این، در این دوره موج جدیدی از فمنیسم به راه افتاد که محافظه کاری و فمنیسم سنتی که با پوشش جدید زنان آغاز شده بود را رد می کرد. شلوارهای گشاد زنانه و پیراهن های تونیک بلند همراه با گردنبندهای بلند نگین دار، تعدادی دستبند و گوشواره های زیبا از نمونه های این تغییرات بود.
برخی از طراحان، به ویژه ژان شلامبرگر از تیفانی ، به طرح های استادانه و طبیعت گرایانه انواع گل ، حیوانات و پرندگان در تضاد با واقعیت قریب الوقوع مرگ و نابودی جنگ روی آورده بودند.
به دلیل اتفاقات جنگی، پلاتین کمیاب شده بود و جواهرات به جای الماس های، یاقوت کبود، زمرد و یاقوت سرخ، جای خود را به زمرد کبود و کوارتز زرد داده بودند. طرح های قدیمی معمولا شامل سنگهای نیمه قیمتی بزرگ و تنها چند سنگ قیمتی می شدند. برای برجسته سازی سنگ های زینتی، تنظیمات معمولا برجسته، و با سبک های هندسی در تضاد با طلای رزگلد، زرد یا سفید بودند.
در آرت دکو طرحها با اشکال ساده و استفاده از الماس و پلاتین، الهام گرفته شدند و تأثیرات ترکیبی از فرهنگ ها باعث ایجاد طرحهای تلفیقی با خطوط هندسی و نقوش به سبک گل و حکاکی شده، الماس های برش خورده و برش هایی مانند برش امرالد و برش های شیک مد شدند و سنگ های قیمتی رنگی، به ویژه یاقوت، یاقوت کبود و زمرد، محبوبیت ویژه ای داشتند.
در این طراحی ها یاقوت سرخ و یاقوت کبود و همچنین اونیکس، یشم، لاجورد و کوارتز مات در مقابل الماس قرار گرفته و از تأثیرگذارترین ظاهر در طراحی و ساخت جواهرات بهره بردند که این سبک همچنان به طراحان معاصر الهام می بخشد.
این سبک در طراحی های
• کارتیه
• رنه بووین
• ریموند تمپلیر
• تیفانی
• هری وینیستون
تنها در تعدادی از طراحی های جواهرات غالب بودند. با این حال، در دوران رکود بزرگ بعد از جنگ جهانی، بسیاری از مصرف کنندگان توانایی تهیه این سنگ های قیمتی گران را نداشتند، بنابراین به جای آن، گزینه های مقرون به صرفه تری را انتخاب کردند، از جمله آمتیست، سیترین، گارنت و شیشه.
ساختمان کرایسلر در منهتن نیویورک، نمادی مشهور از معماری آرت دکو است. برند معروف هری وینستون با الهام از این ساختمان، این انگشتر را طراحی کرده است.
این سبک یک عکس العمل و تضاد بزرگ در مقابل سبک حس گرا و عرفانی آرت نووا و ظرافت و ریزه‌کاری گارلند استایل است.
با شروع جنگ جهانی دوم در سال 1939، سبک آرت دکو در غرب شکست خورد، اما در کشورهایی مثل هندوستان تا سال 1960 ادامه یافت. در دهه 1980، کارتیر، برترین برند جواهر دنیا، مجددا این سبک را در جواهرات خود استفاده کرد و کلکسیون‌های جذابی ارائه داد. این جواهرات علاوه بر خطوط هندسی و منظم، از نمادها و موتیف‌های مصر باستان، هند، شرق دور و ایران الهام گرفته‌اند. در تصویر زیر نمونه‌ای از جواهرات کلکسیون جواهرات سلطنتی کارتیر با الهام از سبک آرت دکو را مشاهده می‌کنید.
ویژگی‌های سبک آرت دکو:
• رنگهای متضاد و پررنگ
• طرحهای هندسی زیاد و لبه های تیز و خطوط هندسی و منظم و اشکال ساده و طرحهای تلفیقی با خطوط هندسی و نقوش به سبک گل و حکاکی شده و تکرار الگوها
• استفاده از سنگهای نیمه قیمتی مانند آمتیست، سیترین، گارنت و شیشه.
• خطوط صاف، مستقیم و ساده، با تأکید بر خطوط عمودی
• استفاده از سنگهایی مانند عقیق سیاه، لاجورد، یاقوت سرخ، زمرد، یاقوت کبود، یشم، فیروزه و توپاز در کنار الماس که سنگ اصلی این سبک است.
• سنگهای رنگی با برش دامله و یا کنده‌کاری شده
• از نمادها و موتیف‌های مصر باستان، هند، شرق دور و ایران
• پلاتین و طلای سفید
• الماس های برش خورده و برش هایی مانند برش امرالد و برش های شیک و خاص
• برگرفته از اشکال هندسی کوبیسم و رنگ های قوی فتوریسم آبستره یا هنر انتزاعی در کنتراست (تقابل) با رنگ های اصلی
• گردنبندهای بلند که می توانست چندین بار دور گردن آنها را بپیچد ، یا گردنبند از پشت آویزان شود
• آویزها به عنوان لوازم جانبی گردنبند بصورت جداگانه
• دستبندهایی از دو نوع نیز ظاهر شدند: محصولات باریک ، اما در عین حال “توری” یا دستبندهای گسترده و عظیم
• حلقه ها به یک وسیله جانبی عظیم تبدیل شدند و چندین قطعه به طور هم زمان روی یک انگشت قرار داشت
موتیف چیست؟
موتيف يكي از اصطلاحات رايج در هنر و ادب و همچنين علم و فن است. بحث از موتيف در نقد و تحليل جنبه هاي ساختاري و محتوايي آثار ادبي و هنری، فوايد و كارايي هاي بسياري دارد. از اين رو، آگاهي از جنبه هاي معنايي و تعريف هاي موتيف براي پرداختن به آثار و تحليل آن ها ضروري است. موتيف در طراحی جواهرات، هنرهاي تجسمي و نمايشي و ادبيات به کار مي رود و مهم ترين ويژگي آن در اين هنرها، خصلت تکرار شوندگي و برانگيزندگي و نوآوری محرک بودن آن است. در ادبيات نيز کم و بيش همين ويژگي ها در اجزا و عناصر ادبي، گوناگوني موتيف را شکل مي دهند. با توجه به تنوع عناصري که مي توانند کارکرد موتيف را داشته باشند. شامل موقعيت، واقعه، عقيده، تصوير، شخصيت نوعي، ويژگي بارز يک شخصيت، مضمون مکرر و… همچنین اين اصطلاح با اصطلاحات ديگري ارتباط پيدا مي کند که عبارت اند از: درون مايه، تپس، لايت موتيف و کهن الگو.
در زبان فارسی موتیف را بن‌مایه، نقش‌مایه یا درونمایه ترجمه کرده‌اند، اما کاربرد آن در نقاشی و گرافیک بیشتر از ادبیات برجسته شده است.
رترو Retro Jewelry
در پی جنگها و مهاجرتها، در اوایل دهه 1940 ذخایر سنگهای قیمتی محدود شد و فلز پلاتین برای استفاده نظامی ذخیره شد. از لحاظ روانشناختی، آرامش روحی جوامع بشری درآن دوره، نیازمند آرامش ودوری از هیاهو و شلوغی شده بود. کاربر دیگر به دنبال طرحهای پر پیچ و خم و پرکار نبود. جواهرات این دوره و دوران بعد جنگ از طلا و الماس ساخته می‌شدند و پس از جنگ نیز رواج داشتند. جواهرات تولیدی این دوران با نام رترو Retro شناخته می‌شوند. درسبک رترو Retro از آرت دکو Art Deco الهام گرفته شده است.
سبک رترو Retro بر خلاف آرت دکو دارای خطوط و گوشه های نرم می باشد. همچنین رنگ های غلیظ آرت دکو Art Deco در این سبک کم رنگ‌ترشده است.
Cartier Protested the German Occupation
During World War II by creating Small Pins
Depicting Caged Birds. c.1942.
سطوح و حجم های استفاده شده در این سبک به صورت محدودتر و با رعایت صرفه جویی از سنگ های گران قیمت مثل الماس پوشیده شد. همچنین در بعضی طرح ها از سنگ های بزرگ اما ارزان قیمت مانند citrine و Topaz استفاده شده است. در سبک Retro، موتیف های بزرگ با استفاده از سطوح ظریف و نازک طلا طراحی و ساخته می شد تا علاوه بر صرفه جویی در مصرف طلا و کاهش وزن کار ظاهر زیبا و قابل توجهی داشته باشد.
Pair of Retro Van Cleef & Arpels Invisibly-Set
Sapphire and Diamond Clip Broochs. c.1935.
در اواخر دهه ی 1940 ، پس از بهبودی اوضاع جامعه، استفاده از سنگ های رنگی مجلل و طرح های ظریف زنانه بیشتر شد.
Van Cleef & Arpels Ballerina Brooch c.1944.
Signed and numbered.
ویژگی های سبک Retro عبارت اند از:
• موتیف های گل دار و کمان در سنگ های رنگی
• ایجاد چهره ی حیوانات با میناکاری طلا و سنگ
• سنجاق سینه و گیره های جواهر و انگشتر و آویز
• طراحی پاپیون بعنوان بخشی از آویز
• حداقل مصرف طلا اما در غالب طرحهای ظریف
• توخالی کردن طرح و استفاده از موتیف های بزرگ با سطوح ظریف و نازک طلا
• قطعات تشکیل شده از طلای مسی Rose Gold با الماس های کوچک و یاقوت
• الهام گرفته از طرح های اشیاء مکانیکی مانند زنجیر دوچرخه، قفل و …
• موتیف های برگرفته از طبیعت مثل طرح گل، برگ، لانه زنبور،پرندگان و…
• سنگ هایی مانند الماس کوچک، یاقوت و یاقوت کبود با رنگهای روشن
Retro Ruby and Diamond Ring with Scroll and Fan Motif Accents.
در سبک Retro، موتیف های بزرگ با استفاده از سطوح ظریف و نازک طلا طراحی و ساخته می شد تا علاوه بر صرفه جویی در مصرف طلا و کاهش وزن کار ظاهر زیبا و قابل توجهی داشته باشد.
طراحی طلا و جواهرات این سبک، در کنار زیبایی، روی کاهش وزن و صرفه‌جویی در مصرف طلا تمرکز دارد. به همین خاطر از سنگهای گران‌قیمت مثل الماس به صورت محدود استفاده میکند یا سراغ سنگهای درشت اما ارزان مثل سیترین و توپاز می‌رود.
گارلند Garland Jewelry
در اواخر قرن 19 که سبک آرت نووا رواج زیادی داشت، لویی کارتیه، مؤسس برند معروف کارتیه، برداشت جدیدی از این سبک را با سلیقه خاص خود در طراحی طلا و جواهرات تلفیق کرد و به مرور زمان این سبک با نام سبک گارلند شناخته شد.
پیشگامی برند کارتیه در استفاده از فلز پلاتین باعث شده انعطاف کارهای این برند بالا بوده و از نظر مخراجی با کیفیت و حرفه‌ای باشند. همچنین، کارتیه توانست جواهرات مشبک و توری را به صورت بسیار زیبا و حرفه‌ای طراحی کند، به نحوی که تمام سنگها درخشش خاصی داشته باشند. بسیاری از ثروتمندان، پادشاهان و مقامات کشورهای مختلف از جواهرات این برند مطرح استفاده می‌کنند.
بهترین مثال برای این سبک، گل سینه طرح جغد برند کارتیه است که وزن حدودی سنگ آن 51 قیراط است. این گل سینه زیبا از پلاتین، الماس‌های گرد با تراش رُز کات، یک سنگ یاقوت کبود با تراش اشک، و 7 سنگ یاقوت با تراش بالشتی ساخته شده است.
Cartier Paris, commissioned in 1907
نمونه معروف دیگری از جواهرات این برند یک تاج از جنس فلز پلاتین است که دارای یک الماس با تراش بالشتی (Cushion) و الماس‌هایی با تراش گرد می‌باشد. مخراج کاری در این تاج به روش Millegrain setting می باشد. این اثر به الیزابت (1965 – 1876)، ملکه بلژیک فروخته شد.
Cartier Paris, commissioned in 1910
شاخصه های سبک گارلند:
• فلز پلاتین
• دارای یک الماس با تراش بالشتی و برلیان و تراش رُز کات و تراش اشک
• استفاده از یاقوت سرخ و یاقوت کبود
• استفاده از فرمهای پیچدار اما ساده
• الهام گرفته از نوش حیوانی و گیاهی
• جواهرات مشبک و توری
سبک 7: سفارشی Custom Jewelry
این سبک طراحی طلا و جواهرات مطابق نظر و سلیقه مشتری و بر اساس سفارش او انجام می‌شود. این سبک طراحی به دو روش دستساز یا با استفاده از دستگاه انجام می‌گیرد. امروزه روش دستساز چندان رواج ندارد و معمولا از روش دوم استفاده می‌شود. در روش مکانیکی از قطعاتی که پیش‌تر تولید شده استفاده می‌شود. این کار با استفاده از نرم‌افزارهای قدرتمندی مثلCounter Sketch Studio انجام می‌شود. در این نرم‌افزار قطعاتی که از قبل وجود دارند با هم ترکیب می‌شوند و مدل و طرح جدیدی ساخته می‌شود. بسیاری از مشتریان از این روش استقبال می‌کنند، چرا که خودشان می‌توانند در فرآیند طراحی نقش داشته باشند، در نتیجه رضایت بیشتری از محصول نهایی خواهند داشت.
قرون وسطی
پس از جنگ جهانی دوم، جواهرات دهه ی 1950 و 1960 به طور قابل توجهی بیشتر زنانه، گرانبها و ظریف بودند. به شیوه ی لباس های دهه 1940 ، جواهرات قرن میانی شامل نقاشی های غریزی از طبیعت مانند حیوانات، گل ها و انگور می شدند. دیگر نقوش برجسته ی این دوره شامل ستاره، مردم و قطعاتی با بافت سوراخ دار، فلزات خاردار و بافته شده بود.
با پایان یافتن جنگ، ساخت جواهرات به مواد سابق مانند پلاتین و الماس بازگشت. به همین ترتیب، جواهرات اواسط قرن محبوبیت مجموعه های جواهرات یعنی گردنبند، سنجاق، دستبند و گوشواره را به شکل سابق خود بازگرداند.
یکی از سبک های طراحی جواهرات می باشد که در آن، جواهر ساخته شده با نظر و سلیقه ی مشتری و طبق سفارش او طراحی و ساخته می شود. به صورت تکنیکی دو روش ساخت در Custom Jewelry وجود دارد. روش اول که امروزه رواج کمتری دارد کاملاً با دست ساخته می شود و هیچ کدام از قسمت های کار با دستگاه و ماشین آلات ساخت طلا و جواهر تولید نمی شود.
روش دوم که رایج تر می باشد، سفارشی کردن طلا و جواهر با استفاده از قطعات از قبل ساخته شده و آماده می باشد که در قسمت های مختلف یک کار، مثل تاج یک انگشتر سولیتر به کار می رود. امروزه با وجود نرم افزارهای قدرتمندی مثل Counter Sketch Studio که محصولی دیگر از کمپانی Gemvision می باشد، می توان قطعات و بخش های مختلف یک کار را که از قبل طراحی شده است، با این نرم افزار ترکیب کرد تا یک مدل و طرح جدید به وجود آید. در نتیجه با ترکیب قطعات مختلف از چند مدل می توان مدل های بسیار بیشتری تولید نمود که همین کار باعث بالاتر رفتن راندمان کاری طراحی و تولید یک شرکت خواهد شد. از سوی دیگر رضایت بیشتر مشتری به خاطر خرید مدلی که خود در طراحی آن نقش داشته بسیار بیشتر خواهد بود.
سبک جواهراتEstate Jewelry
شامل هر نوع از جواهرات می باشد که قبلاً دارای یک مالک دیگر بوده اند. Estate Jewelry می تواند متعلق به دوره های معاصر جواهرسازی و یا سبک های قدیمی و دوره های خاص مانند, Art Deco, Garland Style Art Nouveau, Retro, Edwardian و … باشد.
Twentieth-century Jewelry Styles
مطالعه ی سبک های طراحی جواهرات و تاریخچه ی جواهرات به طراحان کمک می کند تا با افق دید گسترده تری طرح هایشان را انتخاب کنند. سبک های جواهرات قرن بیستم در حال حاضر نقش پررنگی را در ترند های جواهرات بازی می کنند و این می تواند به طراحان طلا و جواهر کمک کند که مشتری های شان را که سلیقه های مختلفی دارند به راحتی راهنمایی کنند و مدل هایی را که به استایل شخصی شان نزدیک تر است انتخاب کنند و سفارش دهند. به همین دلیل همیشه باید در حال مطالعه درباره ی سبک های طراحی جواهرات باشیم.
مدرنیته
دوره ی مدرن جواهرات در اواسط دهه ی ۱۹۶۰، با از میان رفتن دوره ی محافظه کاری جواهرات، آغاز شد. به طور خلاصه، جواهرات طلا زردرنگ با شکل طبیعی و بافتی غنی که با سنگهای قیمتی تزیین شده بود، رواج داشتند. جواهرات مدرن همچنین از فرهنگ های دیگر وام می گرفت تا به جواهرات خود فرهنگ چندگانه و بوهمیایی بیافزاید.
با افزایش ورود زنان به محل کار در دهه ی 1980 کت و دامن های رسمی با اپل های دراماتیک تبدیل به مد آن روزها شده بودند، جواهرات مدرن نیز به همین میزان تغییر یافته بودند. در عصر « بیشتر بیشتر است»، گردنبندهای بزرگ و گوشواره های عجیب و غریب در میان مردم رواج یافتند.
